In het Project Interculturele Leergemeenschappen organiseerden School zonder Racisme vzw en de lerarenopleidingen van KULeuven en UCLL een reeks Professionele Leergemeenschappen in secundaire scholen. Deze PLG’s bestonden uit onderwijspersoneel en leerlingen van de school, studenten van de lerarenopleiding, en experten. 

Op deze pagina vind je tips en tools om zelf een PLG te organiseren op jouw school. 

Wat is een PLG? 

Een PLG – of Professionele LeerGemeenschap – “verwijst naar het permanente samen delen, onderzoeken en verbeteren van de praktijk van leerkrachten en schoolleiding, om zo het onderwijs aan de leerlingen te verbeteren.” (Verbiest 2008) 

In andere woorden: een PLG is een procesinstrument om de cultuur van het onderwijssysteem (in de breedste zin van het woord) te veranderen, waarbij alle betrokkenen samenwerken en leren om een gemeenschappelijk doel te bereiken: het verbeteren van de motivatie en de leerprestaties van de leerlingen. 

Het is dus een participatieve methode, met volgende kenmerken: 

• Collectief leren van leraren, onderwijspersoneel, leerlingen, en andere betrokken dat bijdraagt aan de professionele ontwikkeling en de schoolontwikkeling. 

  • Collectief  leren  = gezamenlijke reflectie én het gezamenlijk oplossen van problemen waardoor  nieuwe  inzichten ontwikkeld worden of bestaande inzichten herzien worden. 

  • Er is ruimte voor co-creatie op gelijke voet 

  • Belangrijke activiteit –expliciet maken van impliciete kennis 
     

• Gelijke status van de deelnemende  betrokkenen 

  • Hiërarchie wordt bestreden, bv. door de Deep Democracy-methode (zie onder) 

  • Verantwoordelijkheid wordt gezamenlijk gedragen 

  • De neuzen staan in dezelfde richting 

  • Spanningen worden niet uit de weg gegaan, maar zorgen voor creatief conflict 

Uiteraard moet de PLG binnen de school de nodige ruimte en middelen krijgen om de doelstellingen te kunnen behalen. 

Methodieken voor het opstarten van een PLG 

Wanneer je leerkrachten, leerlingen, en externen hebt kunnen overtuigen om deel te nemen aan een PLG, begint het echte werk. Hoe bereik je die gelijkwaardigheid en ontwerp je een actieplan waar iedereen zich in kan vinden? We geven hier enkele tips. 

1. Bespreek éérst de missie van de PLG: Waarom bestaat de PLG? Wat is de kernopdracht? 

Vaak wordt de missie van bovenaf bepaald. Maak ruimte om iedereen hierover te horen. Sommige deelnemers zitten er misschien vanuit een andere invalshoek, wat de PLG kan verrijken. Dit helpt ook om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. 
 

2. Bespreek daarna zeker ook de visie: Waarvoor staat de PLG? Wat zijn de kernwaarden? 

Ook deze stap wordt al te vaak overgeslagen. Het creëren van een gedeeld waardenkader zorgt echter voor meer verbondenheid en kan in latere fases ook een toetssteen vormen voor doelstellingen en acties. 

3. Van daaruit kan je doelstellingen gaan bepalen. 

Deze doelstellingen kan je aan het SMART-principe aftoetsen. SMART staat voor: Specific (specifiek), Measurable (meetbaar), Achievable (haalbaar), Realistic (realistisch), en Time-bound (tijdsgebonden). Dit principe zorgt voor duidelijkheid. Meer tips voor het werken met SMART-doelen vind je hier. 

4. Als laatste stap kan je concrete acties gaan plannen. 

Toets deze acties steeds aan je missie, visie, en doelstellingen. Zorg ook dat de taakverdeling evenwichtig en duidelijk is. 

5. Doorlopend: Beslissingen nemen via Deep Democracy 

Om elke stap op een gelijkwaardige manier te laten verlopen, kunnen de technieken van Deep Democracy helpen. Eén handige methode is ‘het gesprek op voeten’ of de dynamische dialoog. Hierbij bewegen mensen zich fysiek door de ruimte om met hun positie te tonen in welke mate ze akkoord gaan met een bepaalde mening. Zo kunnen ook deelnemers die niets durven te zeggen deelnemen aan het debat. Meer info over dynamische dialogen vind je hier.